සයිබර් අපරාධ (Cybercrime) යනු කුමක්ද?

 

සයිබර් අපරාධ  (Cybercrime) යනු කුමක්ද?

සයිබර් අපරාධ (Cybercrime) යනු ඩිජිටල් ක්‍රම මගින් සිදුවන ඕනෑම ආකාරයක නීති විරෝධී ක්‍රියාවකි. සයිබර් අපරාධකරුවන් හෝ හැකර්වරුන් බොහෝමයක් සයිබර් අපරාධ සිදු කරනු ලබන්නේ මුදල් ඉපැයීම අරමුණුකොටගෙන වන අතර කලාතුරකින් ලාභයට අමතරව දේශපාලන හෝ පෞද්ගලික හේතු නිසා පරිගණකවලට හානි කිරීම ඔවුන්ගේ අරමුණ වෙයි. තනි පුද්ගල හෝ සංවිධාන වශයෙන් මොවුන් ක්‍රියා කරණු ලබන අතර බොහෝමයක් මේ සඳහා යොමුවන්නේ උසස් තාක්ෂණික ක්‍රම භාවිතා කරන ඉහළ තාක්‍ෂණික නිපුණතා දක්වන්නන්ය. අන් අය  නවකයන් වේ.

සයිබර් අපරාධ වර්ග

• ඊමේල් (Emal) සහ අන්තර්ජාල වංචා (Internet fraud).
• අනන්‍යතා වංචාව (Identity fraud) (පුද්ගලික තොරතුරු සොරකම් කර භාවිතා කිරීම).
• මූල්‍ය (Financial) හෝ කාඩ් ගෙවීම් (Card payment) දත්ත සොරකම් කිරීම.
• ආයතනික දත්ත (Corporate data) සොරකම් කිරීම හා විකිණීම.
• Cyberextortion (තර්ජනාත්මක ප්‍රහාරයක් වැළැක්වීම සඳහා මුදල් ඉල්ලා සිටීම).
• Ransomware ප්‍රහාර (පද්ධති අගුලු දමා තර්ජනාත්මක ලෙස මුදල් ඉල්ලාසිටිමි).
• Cryptojacking (අනුන්ගේ සම්පත් භාවිතා කරමින් මුදල් (cryptocurrency) සෙවීම).
• Cyberespionage (හැකර්වරුන් විසින් රජයේ හෝ සමාගම් වල දත්ත වලට ප්‍රවේශ වීම).

පරිගණක ඉලක්ක කරන සයිබර් අපරාධ බොහෝ විට වෛරස් (viruses) හා වෙනත් අනිෂ්ට මෘදුකාංග (malware) වලට සම්බන්ධ වේ. සයිබර් අපරාධකරුවන් වෛරස් (viruses) හා අනිෂ්ට මෘදුකාංග (malware) බාවිතා කර පරිගණකවලට, උපාංගවලට හානි කිරීමට හෝ ඒවා අක්ක්‍රිය කිරීමට කටයුතු කරනු ලබයි. දත්ත මකා දැමීමට හෝ සොරකම් කිරීමට ඔවුන් අනිෂ්ට මෘදුකාංග භාවිතා කරනු ලබයි.

සයිබර් අපරාධ වලින් ඔබව ආරක්ෂා කරගන්නේ කෙසේද?

සයිබර් අපරාධවල ප්‍රතිවිපාක විනාශකාරී විය හැකි අතර, ඒ නිසා ඔබ ආරක්ෂා වීමට පියවර ගත යුතුය. පළමුවෙන්ම, ඔබේ පරිගණකය ඇඩ්වෙයාර් (adware), ස්පයිවෙයාර් (spyware), කප්පම් මෘදුකාංග (ransomware) සහ අනෙකුත් සියලුම අනිෂ්ට (malicious) මෘදුකාංග වලින් ආරක්ෂා වී ඇති බව සහතික කිරීම සඳහා හොඳ ප්‍රති-වයිරස මෘදුකාංගයක් (antivirus software) භාවිතා කළ යුතුය. හැකර්වරුන්ට ඔබේ පුද්ගලික තොරතුරු වෙත ප්‍රවේශ වීම වැළැක්වීම සඳහා ඔබේ පරිගණකයේ ඇති සියලුම මෘදුකාංග නිරන්තරයෙන් යාවත්කාලීන (update) කරන්න.

ඔබට ලැබෙන ඊමේල් ලිපි තුළ සැක සහිත ඊ-තැපෑලක් (suspicious email) ඔබ සොයාගතහොත්, ඊමේල් ලිපි සමඟ අමුනා එවන කිසිදු ඇමුණුමක් (attachments) විවෘත නොකරන්න හෝ ඊමේලයෙහි සඳහන් කර ඇති සබැඳි (links) ක්ලික් කිරීමෙන් වැළකී සිටින්න. අකුරු (letters), අංක (numbers) සහ සංකේත (symbols) භාවිතා කර සකසා ගන්නා ලද ශක්තිමත් මුරපද (passwords) නිතරම භාවිතා කරන්න. ඔබ භාවිතා කරන සෑම සේවාවක් සඳහාම වෙනස් මුරපදයක් (password) භාවිතා කිරීමට වග බලා ගන්න. ඔබගේ මුරපද (passwords) මතක තබා ගැනීමට අපහසු නම් ඒ සඳහා ඔබට විශ්වාසදායක මුරපද කලමනාකරණ මෘදුකාංගයක් (password manager software) භාවිතා කළ හැකිය. එමෙන්ම පොදු Wi-Fi සම්බන්ධතාවයකින් අන්තර්ජාලය පිරික්සීමේදී (browsing) අමතර ආරක්‍ෂාවක් ලබාගැනීම සදහා  VPN එකක් භාවිතා කිරීම වඩාත් සුදුසුය.

ඔබේ පරිගණකයේ ඇති සියලුම මෘදුකාංග (software) මෙන්ම, ඔබේ ප්‍රති-වයිරස වැඩසටහනද (antivirus program) යාවත්කාලීනව තබා ගත යුතුය. එමඟින් ඔබේ පරිගණකය නවතම තර්ජන (threats) වලින් ආරක්ෂා වේ.

References

www.wikipedia.org

ieeexplore.ieee.org